TS. Phan Hữu Thắng: ‘Chống trốn thuế, chuyển giá không khó, nhưng...’

19/12/2018, 07:36

TCDN - Nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài nêu quan điểm hoàn toàn có thể hạn chế thực trạng trốn/lách thuế, chuyển giá của doanh nghiệp FDI nếu có phương pháp hợp lý và quyết tâm thực hiện.

doanh-nghiep-fdi

Sau hơn ba thập kỷ thu hút, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã và đang giữ vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam (Ảnh: Minh hoạ)

Sau hơn ba thập kỷ thu hút, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã và đang giữ vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh những đóng góp, có một thực tế là tình trạng lách/trốn thuế, chuyển giá đang ngày càng diễn biến phức tạp, làm xấu môi trường kinh doanh cũng như tạo ra sân chơi bất bình đẳng với doanh nghiệp trong nước.

Nhadautu.vn đã có cuộc trao đổi với TS. Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT) về chủ đề này.

Một trong những vấn đề nhức nhối thời gian qua là việc các doanh nghiệp FDI lợi dụng kẽ hở luật pháp Việt Nam để trốn thuế, chuyển giá. Sau 30 năm, liệu chúng ta đã rút ra được bài học gì cho vấn đề này, thưa ông?

TS. Phan Hữu Thắng: Chuyển giá, trốn thuế không chỉ có khối FDI mà cả doanh nghiệp Việt cũng làm, nhưng quả thực quy mô của khối FDI lớn hơn và đáng chú ý hơn.

Hình thức trốn thuế hay chuyển giá khá đa dạng nhưng bằng khai khống số liệu đầu tư là lớn nhất. Nói một ví dụ đơn giản là doanh nghiệp chỉ đầu tư vào Việt Nam 80 triệu USD nhưng họ khai lên 200 triệu USD. Đó là một cách chuyển giá để trốn thuế, hoàn toàn có thể hợp lý hoá bằng nhiều phương thức.

Vậy chúng ta có thể quản lý, phát giác được không? Theo tôi là chúng ta đủ năng lực để làm nhưng lại đang bỏ ngỏ.

Trên thế giới có rất nhiều các công ty giám định quốc tế uy tín, ta có thể thuê họ xác định đúng giá trị thực của khoản đầu tư. Hoặc trong quá trình doanh nghiệp làm, có thể giám sát, theo dõi hàng ra vào bằng sổ riêng của Hải quan, từ đó biết được họ nhập cái gì vào, giá bao nhiêu, thời điểm nào, sau đó so sánh với các mặt hàng tương tự. Nói vậy để thấy việc xác định doanh nghiệp có chuyển giá hay không không khó. Nhưng chúng ta có làm hay không mới quan trọng.

Hiện tượng chuyển giá, trốn thuế của doanh nghiệp FDI tiếp diễn vì chính sách của của ta không đi tới cùng. Chúng ta không giám định giá trị khi đầu tư, sau khi hoàn thành để xác định vốn đầu tư thực là bao nhiêu. Không theo dõi con số thực, chỉ nắm "khơi khơi" số vốn đăng ký, trong khi thực tế có doanh nghiệp đăng ký giấy phép 100 triệu USD, nhưng thực tế họ chỉ đầu tư 90 triệu USD hoặc có khi lên tới 110 triệu USD. Nhưng bỏ ngỏ không quản lý. Từ đó việc tính khấu hao cho doanh nghiệp dù đúng luật nhưng trên thực tế là thất thoát.

Ví dụ, ngay như cả với doanh nghiệp FDI lớn như Samsung, ta cũng chỉ biết họ đăng ký đầu tư bao nhiêu chứ chưa nắm được họ đã thực hiện bao nhiêu và vào đâu. Rõ ràng, theo luật doanh nghiệp phải báo cáo, nhưng chúng ta không làm, không thực hiện quản lý giám sát chặt chẽ.

Thủ tướng gần đây khẳng định sẽ chọn lọc trong thu hút FDI và phải gắn liền với Cách mạng công nghiệp 4.0, Tiến sĩ có bình luận gì?

TS. Phan Hữu Thắng: Chúng ta đã có 30 năm thu hút FDI để nhìn lại và xem xét vấn đề từ mọi khía cạnh. Và có thể thấy tất cả các khâu đều rất quan trọng, từ việc định hướng, quản lý, tới thực hiện giám sát. Trong đó, Chính phủ đóng vai trò quan trọng hơn cả là định hướng chiến lược thu hút FDI.

Sau 30 năm, có thể thấy thế giới đang biến đổi từng ngày, cách mạng công nghệ đang làm thay đổi những quan niệm cố hữu. Hôm nay thế giới có thể là cái này, nhưng ngày mai đã là khác, hôm nay có thể công nghệ này là hiện đại, tiến tiến nhưng ngày mai đã lạc hậu, lỗi thời. Vì thế cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển chung của cả thế giới, mà Việt Nam là một phần không thể tách rời.

Nói vậy để thấy rằng, công nghệ 4.0 đã được xác định là một trong những cấu phần lớn để thu hút FDI vào Việt Nam trong thời gian tới. Cùng với đó là việc xác định, định hướng lại những mục tiêu ban đầu.

Cụ thể như mục tiêu về vốn. “Vốn” trong thu hút FDI là gì? Theo tôi, công nghệ cũng là vốn, vì công nghệ cũng phải mua, trí tuệ cũng là vốn, nhân tài cũng là vốn… Do vậy, trong giai đoạn tới chúng ta không nên áp đặt quan niệm cố hữu vào những mục tiêu cũ, mà cần hướng tới cái mới trong cái cũ.

“Vốn” trong giai đoạn mới cần được hiểu không phải là đồng tiền được thổi phồng lên mà cần xem xét tới chất lượng của nó. Cùng là đồng vốn nhưng phải chất lượng hơn. Ví như máy móc đầu tư vào phải thực chất hơn, tốt hơn, phải là công nghệ cao và cái chúng ta không thể sản xuất được hay dễ dàng mua được, cũng không thể là máy móc cũ nhập từ nước ngoài.

Vậy, trong thời gian tới chúng ta nên thu hút FDI vào ngành nghề nào để phát huy được những mục tiêu đề ra?

TS. Phan Hữu Thắng: Trong thời gian tới thu hút FDI cần xác định rõ là không thực hiện dàn trải, mà theo tôi, nên tập trung vào những lĩnh vực Việt Nam có tiềm năng nhất và những cái chúng ta chưa làm được. Ví như đào tạo nguồn nhân lực, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch.

Người Việt Nam được thế giới đánh giá rất thông minh. Đó là một lợi thế và cuộc cách mạng 4.0 là cơ hội để ta rút ngắn khoảng cách với các nước phát triển. Yếu tố con người luôn đi đầu và cần được chú trọng đầu tiên là trong giáo dục, đào tạo nghề.

Hiện hệ thống đào tạo nghề ở Việt Nam đang rất yếu. Ngay bản thân quan niệm của người dân đã coi trọng đại học hơn trường nghề. Như vậy là sai lệch và cần thay đổi về mặt tư duy.

Hiện nay cái Việt Nam rất cần đội ngũ kỹ sư giỏi, lành nghề và có khả năng sáng tạo thay vì đào tạo hàn lâm, dàn trải. Trong điều kiện như vậy, thu hút FDI vào lĩnh vực giáo dục là rất cần thiết nhưng lại khó hấp dẫn nhà đầu tư vì không mang lại hiệu quả sinh lời tức thì. Thiết nghĩ, muốn khối FDI đầu tư máy móc, trí tuệ vào lĩnh vực này cần có sự khuyến khích, ưu tiên từ chính sách nhà nước. Quan trọng hơn cả là định hướng từ phía cơ quan có thẩm quyền để dư luận thấy rõ sự quan trọng của giáo dục.

Hoặc với những nhà đầu tư FDI lớn như Samsung, chúng ta có thể khuyến khích họ xây dựng các trường đại học về kỹ thuật để dạy nghề, với những thiết bị công nghệ hiện đại. Họ vừa có đội ngũ giỏi, chúng ta lại đào tạo được một lớp nhân tài. Đôi bên cùng có lợi.

Thay đổi quan điểm đào tạo, kết hợp truyền thống với những cái mới, đồng thời chúng ta nên gom các trường trung cấp, dạy nghề lại thành một trường đại học dạy nghề. Từ đó thu hút học viên và đi kèm với các chính sách ưu đãi dành cho các gia đình có con học giỏi nhưng lại không có điều kiện cho theo học.

Xin cảm ơn ông!

Theo Nhà đầu tư

Bạn đang đọc bài viết TS. Phan Hữu Thắng: ‘Chống trốn thuế, chuyển giá không khó, nhưng...’ tại chuyên mục Thuế & cuộc sống của Tạp chí Tài chính doanh nghiệp. Liên hệ cung cấp thông tin và gửi tin bài cộng tác:

email: [email protected], hotline: 086 508 6899

Bình luận