Tái thiết DN, giải pháp xử lý nợ xấu căn cơ, bền vững

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến cuối tháng 6/2018, tổng nợ xấu nội bảng của các tổ chức tín dụng (TCTD) là 2,09%. Nếu tính cả các khoản nợ đã bán cho VAMC (Công ty quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam) và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu thì tổng thể các khoản nợ xấu khoảng 6,7%, tương ứng hơn 486.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, các số liệu trên mới phản ánh quy mô nợ xấu trong các TCTD mà chưa phản ánh hết mức độ nợ xấu của nền kinh tế.

Từ góc nhìn xử lý nợ xấu gắn với tái thiết DN của DATC, nợ xấu của nền kinh tế không chỉ có nợ xấu của các TCTD mà còn các khoản nợ có tính chất "nhà nước" và các khoản cấp vốn lẫn nhau giữa các DN. Do đó, từ góc nhìn này, nợ xấu cần xử lý phải được xem xét từ phương diện nợ phải trả của DN.

Theo ông Phạm Mạnh Thường - Phó Tổng giám đốc DATC, so với các biện pháp xử lý nợ khác như mua nợ bằng trái phiếu đặc biệt, bán nợ, cơ cấu lại nợ, xử lý tài sản,… thì cơ chế xử lý nợ gắn với tái thiết DN của DATC có đặc điểm nổi bật là xử lý tận gốc vấn đề nợ xấu, làm gia tăng giá trị DN, qua đó làm tăng giá trị khoản nợ, gắn xử lý nợ với việc đảm bảo an sinh xã hội và tăng thu cho ngân sách (thu thuế, nợ đọng thuế, nợ đọng bảo hiểm xã hội).

Đồng thời, cách làm của DATC cũng xã hội hoá đầu tư cho các nhà đầu tư tư nhân cùng tham gia xử lý nợ hoặc nhận chuyển nhượng vốn góp sau này.

Tuy nhiên, qua thực tế hoạt động của DATC cho thấy, cần tiếp tục hoàn thiện chính sách, tháo gỡ vướng mắc để thúc đẩy hình thức xử lý nợ xấu mang tính bền vững và căn cơ này.

Cần cơ chế cho phép tái cơ cấu DN không qua toà án

Hiện nay quy mô nợ xấu ngày càng lớn với tính chất phức tạp, hình thức khoản vay thay đổi, quy mô nhu cầu khoản vay ngày càng lớn, dẫn đến việc tài trợ vốn do nhiều TCTD thực hiện cho vay riêng lẻ hoặc cho vay hợp vốn gồm nhiều TCTD, cả trong và ngoài nước. Tuy nhiên, nhu cầu xử lý nợ của mỗi TCTD là khác nhau, dẫn đến không thể mua nợ cùng lúc với mọi TCTD. Điều này làm kéo dài khoảng thời gian xử lý nợ để tái thiết DN.

Vì vậy, cần sớm xây dựng bộ quy tắc cho phép áp dụng cơ chế work-out (tái cơ cấu DN không qua toà án) với nguyên tắc chung là từ 51% số chủ nợ với từ 75% giá trị nợ đồng ý thì phương án tái thiết được thông qua. Đây là việc cần do NHNN và Hiệp hội Ngân hàng hỗ trợ.

Đồng thời, với những trường hợp DN mà Nhà nước yêu cầu tái cấu trúc thì cần cho phép áp dụng cơ chế trả giá mua nợ bằng tiền tương ứng phần giá trị nợ được đánh giá theo phương án tái cơ cấu và phần thặng dư do giá chào bán của TCTD cao hơn sẽ được trả bằng trái phiếu đặc biệt (do tổ chức tái thiết DN phát hành để chia sẻ rủi ro/lợi ích thu được sau này); đẩy nhanh việc đàm phán mua bán nợ, có thời gian vàng cho tái thiết.

Xử lý nợ xấu liên quốc gia

Bên cạnh đó, đối với các khoản nợ có tính chất "nhà nước" như các khoản Chính phủ cho vay lại từ vốn nước ngoài, các khoản nợ về thuế… hiện diện ở nhiều DN lại có cơ chế xử lý rất "cứng", dẫn đến sự lệch pha với xử lý nợ xấu thương mại và nhiều khi gây đổ vỡ phương án tái cơ cấu DN.

Do đó, DATC kiến nghị: Chính phủ nên cho phép áp dụng cơ chế thị trường khi xử lý các khoản nợ có tính chất "nhà nước" bình đẳng như các khoản nợ thương mại để tạo sự hài hoà lợi ích giữa thu hồi nợ với bảo vệ sự sinh tồn của DN.

Một đề xuất chính sách nữa từ góc nhìn DN là các DN tái thiết qua hoạt động xử lý nợ thường rất khó tiếp cận nguồn vốn mới, trong khi đây là yêu cầu thiết yếu để khởi động quá trình phục hồi DN. Do đó, theo ông Phạm Mạnh Thường, cần cho phép các ngân hàng được tái cấp vốn phù hợp phương án phục hồi DN. Đồng thời, cho phép các tổ chức xử lý nợ được sử dụng nguồn lực của mình để hỗ trợ tài chính cho các DN như một nguồn vốn mồi để tái cơ cấu, phục hồi hoạt động.

Không chỉ giới hạn ở thị trường trong nước, với xu hướng ngày càng tăng các DN có dự án lớn vay nợ nước ngoài trong bối cảnh hội nhập sâu rộng kinh tế quốc tế, các biên giới thực thể bị xoá nhoà khiến quy mô khoản nợ cần xử lý ngày một lớn, mang tính liên quốc gia.

Do đó, cần thiết có cơ chế phối hợp, hợp tác xử lý nợ giữa các nước với hình thức như hình thành Quỹ tái thiết DN hoặc Quỹ xử lý nợ xấu với sự tham gia của các nhà đầu tư, các công ty mua bán nợ (AMC) các nước./.

Theo Thoibaotaichinh